تعریف قرارداد تجاری بین المللی  :

قرارداد تجاری بین المللی، ابزاری جهت تنظیم روابط میان تجار و بازرگانان در سطح بین المللی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این قرارداد علاوه بر اینکه یک ابزار حقوقی به منظور تعیین حدود و میزان حقوق و تکالیف طرفین است، نقش موثری در موضوعات مهم مذاکرات تجاری دارد که تعیین کننده در تعیین تکلیف روابط تجاری بین المللی طرفین است.

برای دستیابی به یک قرارداد تجاری بین المللی صحیح و سودمند در این مقاله به بررسی قرارداد تجاری بین المللی می پردازیم.

در تعریف حقوقی، قرارداد به معنای توافق دو یا چند نفر بر سر ایجاد یک ماهیت حقوقی است که بر اساس قانون و مفاد آن، ایجاد الزام و تعهد می نماید. تجارت (تجاری) در مفهوم عام آن، عملی است که به قصد دستیابی به سود اقتصادی از طریق انجام اعمالی بر کالاها و یا ارائه خدمات، انجام می شود. البته بر اساس قانون ایران، تجارت به اعمالی منحصر است که در ماده 2 قانون تجارت ذکر شده اند. منظور از کلمه بین المللی نیز واضح است و در این مورد وجود یک عنصر بین المللی در قرارداد را شامل می شود.

با این لحاظ، قرارداد تجاری بین المللی قراردادی است که طرفین آن، از طریق پذیرش حقوق و تعهدات که حداقل یک عنصر فراملی دارد، اقدام به ایجاد یک ماهیت حقوقی می کنند. منظور از عنصر فراملی در قرارداد تجاری بین المللی این است که یا یکی از طرفین آن، ایرانی نیست یا محل اجرای قرارداد و یا عمده تعهدات ناشی از آن خارج از خاک ایران باشد. البته بر اساس تعریف مرسوم در کنواسیون های بین المللی، اگر محل انقاد و اجرای قرارداد، خاک یک کشور باشد، تابعیت متفاوت طرفین، آن را به قرارداد تجاری بین المللی تبدیل نخواهد کرد.

اثر تعریف قرارداد تجاری بین المللی

یک قرارداد تجاری بین المللی در دایره تقسیمات حقوقی، معمولا به عنوان حقوق بین الملل خصوصی در نظر گرفته می شود، یعنی روابط بین اتباع کشورهار ا تنظیم می نماید. البته، قراردادهایی که دولت به نمایندگی از جامعه و به عنوان یک عمل حاکمیتی با دولت دیگر، منعقد می نماید، می تواند در زمره قراردادهای تجاری بین المللی باشد اما در دسته بندی حقوق بین الملل عمومی قرار گیرد، که در این صورت با معاهده، متفاوت خواهد بود.

هنگامی که یک قرارداد به عنوان قرارداد تجاری بین المللی، شناسایی شد، مووضع تعیین قانون حاکم بر قرارداد و مسائل متعاقب آن مطرح خواهد شد. در صورتی که یک قرارداد تجاری داخلی منعقد شود، قانون حاکم مشخص است و مجموعه قوانین آمره، عرف قراردادی و توافق طرفین، تعهدات طرفین را هنگام اجرا و یا اختلاف، اداره خواهند کرد. این در حالی است که، در هنگام اجرا و یا حل اختلافات در  قرارداد تجاری بین المللی، ممکن است ابتدا ضرورت تعیین قانون حاکم مطرح شود. برای مثال اگر قراردادی در ایران، بین یک تاجر اتریشی و چینی منعقد شده و محل اجرای تعهدات، آلمان باشد، در صورت بروز اختلاف و سکوت طرفین در انتخاب قانون حاکم، قانون کدام کشور بر این قرارداد حاکم خواهد بود؟

مسئله ی بعدی در ارتباط با قرارداد تجاری بین المللی، که با موضع بند پیش در ارتباط است، دادگاه صالح برای رسیدگی به اختلافات ناشی از قرارداد های تجاری بین المللی است. بنابراین تعیین این موضع که قرارداد پیش رو، یا قراردادی که قصد انعقاد آن را داریم، آیا یک قرارداد تجاری بین المللی هست یا خیر، آثار بسیار مهمی دارد.

بنابر آنچه تا کنون بیان شد، قرارداد تجاری بین المللی، با توجه به آثار اقتصادی و حقوقی مهمی که می تواند داشته باشد، باید از جهات مختلف مورد بررسی قرار گیرد. در اولین گام، یک بازرگان برای ورود به یک قرارداد تجاری باید ماهیت آن را بداند، صرف ایرانی یا خارجی بودن طرف قرارداد، عامل نهایی برای تعیین وصف تجاری بین الملل یا تجاری داخلی بودن یک عقد نیست. پس از تعیین تکلیف در این خصوص، آثار انتخاب و یا ورود به هر کدام از این ماهیت ها، برای یک بازرگان بسیار مهم و حیاتی است. قرارداد تجاری بین الملل، در خصوص قانون حاکم و دادگاه صالح پیچیدگی هایی دارد، و قرارداد تجاری داخلی نیز از جنبه تعهدات و نتایج انتخاب یک فرم خاص، آثاری به دنبال خواهد داشت؛ یک قرارداد تجاری خوب می تواند آینده ی تجارت را روشن کرده و یا بر عکس، یک قرارداد تجاری نامناسب، تجارت بازگان را با ایرادات جدی مواجه سازد. مشاوره در عقد قراردادهای تجاری، اعم از داخلی و بین المللی، بسیاری از مشکلات تجارت را برطرف کرده و یا اصلا به آن اجازه بروز نمی دهد.